تدوین برنامه های جامع مدیریت تالاب ها با رویکرد مدیریت زیست بومی (مطالعه موردی: تالاب های پریشان، ارومیه و شادگان)

مدیریت تالاب ها بر خلاف سایر بوم سازگان های طبیعی تا حد قابل ملاحظه­ای وابسته به شرایط حوضه آبریز و وضعیت فعالیت های بالادست می­باشد. هرگونه فعالیت توسعه­ای و بهره­برداری از منابع در حوضه­های آبریز منتهی به تالاب ها، پیامدهای قابل توجهی در تالاب های پایین دست خواهد داشت. به همین دلیل تدوین برنامه­های مدیریت تالاب ها باید با رویکردهای فراگیر و در مقیاس حوضه­ای باشد. مهمترین رویکرد نوینی که می­تواند پشتوانه تدوین و پیاده­سازی برنامه­های مدیریت تالاب ها در این مقیاس باشد رویکرد مدیریت زیست­بومی است. طرح حفاظت از تالاب های ایران با به کارگیری رویکرد مدیریت زیست­بومی طی فرآیندی کاملا مشارکتی در سطح حوضه­آبریز و با همکاری کلیه ذینفعان از سطوح محلی تا ملی نسبت به تدوین برنامه­های مدیریت جامع سه تالاب پریشان، دریاچه ارومیه و شادگان اقدام نموده است. بکارگیری این رویکرد زمینه مناسبی را برای همگرایی کلیه ذینفعان در فرآیند مدیریت تالاب های یاد شده فراهم آورده است. در نتیجه علاوه بر تصویب فرابخشی این برنامه­های مدیریتی در هئیت محترم دولت به عنوان بالاترین مرجع فرابخشی، عملیاتی شدن پروژه­های اجرایی برنامه­مدیریت توسط مراجع مختلف آغاز گردیده است. بدیهی است که این رویکرد در مدیریت مناطق حفاظت شده تالابی رهیافت نوینی است که نهادینه شدن آن در مجموعه سازمان حفاظت محیط­زیست و توسعه در سایر تالاب ها نقش مهمی در پایداری این زیست­بوم های ارزشمند خواهد داشت. مقاله حاضر ضمن مرور مبانی روش شناسی، تجربه طرح حفاظت از تالاب های ایران در سه تالاب ارومیه، پریشان و شادگان را ارائه می­دهد.